تعریف عشق در روانشناسی چیست؟ نگاهی علمی به عشق از دیدگاه دکتر شهلا مولوی
تعریف عشق در روانشناسی ، عشق در روانشناسی فقط یک احساس شاعرانه یا هیجان زودگذر نیست. عشق، ترکیبی پیچیده و عمیق از هیجان، شناخت، رفتار، نیازهای عاطفی و واکنش‌های زیستی است.
آنچه ما در ظاهر «عشق» می‌نامیم، در واقع نتیجه هماهنگی ذهن، مغز و تجربه‌های گذشته است.
به عنوان یک روانشناس، من (دکتر شهلا مولوی) باور دارم:
عشق واقعی یعنی پیوندی که به رشد، امنیت روانی و آرامش دو نفر منجر شود؛ نه وابستگی، کنترل و ترس از تنهایی.
در ادامه، عشق را از نگاه علمی روانشناسی بررسی می‌کنیم تا بدانیم روانشناسان عشق را چگونه تعریف می‌کنند و چه ویژگی‌هایی برای عشق سالم قائل هستند.
عشق در روانشناسی چیست؟ (تعریف علمی)
روانشناسان عشق را یک «پدیده چندبعدی» می‌دانند که شامل سه بخش اساسی است:
۱. احساسات (Emotions)
شادی، هیجان، صمیمیت، دلتنگی، وابستگی سالم.
۲. شناخت (Cognition)
ارزیابی رابطه، انتخاب آگاهانه، تصمیم‌گیری و تعهد.
۳. رفتار (Behavior)
توجه، حمایت، وقت گذاشتن، حل مسئله، همدلی.
بنابراین عشق فقط یک احساس نیست؛ مجموعه‌ای از احساس، فکر و عمل است که به رابطه معنا می‌دهد.
نظر روانشناسان درباره عشق (دیدگاه دکتر شهلا مولوی)
روانشناسان عشق را یک نیاز عمیق انسانی می‌دانند؛ نیاز به ارتباط، دیده شدن، امنیت و ارزشمندی.
این نیاز در تمام مراحل زندگی وجود دارد و کیفیت عشق ما با گذشته، سبک دلبستگی، طرحواره‌ها و عزت‌نفس ارتباط مستقیم دارد.
از نگاه تخصصی:
✔ عشق سالم یعنی حضور
✔ عشق ناسالم یعنی اضطراب
✔ عشق واقعی یعنی رشد
✔ عشق ظاهری یعنی نیاز یا وابستگی
نظریه مثلث عشق استرنبرگ — دقیق‌ترین چارچوب علمی برای تعریف عشق
روانشناس برجسته، رابرت استرنبرگ، عشق را شامل ۳ عنصر اصلی می‌داند:
۱. صمیمیت (Intimacy)
نزدیکی عاطفی، اعتماد، امنیت، همدلی.
مهم‌ترین بخش عشق پایدار.
۲. جذابیت یا میل (Passion)
هیجان، کشش، اشتیاق رمانتیک یا جنسی.
این بخش آغاز رابطه را شکل می‌دهد.
۳. تعهد (Commitment)
تصمیم برای ادامه رابطه و ساختن آینده.
بدون تعهد، رابطه عمیق نمی‌شود.
ترکیب این سه بخش، انواع عشق را می‌سازد:
عشق کامل = صمیمیت + جذابیت + تعهد
عشق احساسی = جذابیت بدون تعهد
عشق دوستانه = صمیمیت بدون جذابیت
عشق نمایشی = جذابیت بدون صمیمیت
عشق سرد = تعهد بدون احساس
به‌عنوان روانشناس، من این نظریه را کاربردی‌ترین چارچوب برای تحلیل روابط زوجین می‌دانم.
عشق از نگاه نظریه دلبستگی — ریشه عشق در کودکی شکل می‌گیرد
نظریه دلبستگی (Attachment Theory) که توسط جان بالبی و مری اینسورث ارائه شد، می‌گوید:
شیوه عشق ورزیدن ما در بزرگسالی نتیجه کیفیت پیوند عاطفی دوران کودکی است.
سبک‌های دلبستگی:
۱. دلبستگی ایمن
افراد:
صمیمیت سالم دارند
آرام و قابل اعتمادند
تعهد برایشان آسان است
در رابطه رشد می‌کنند
→ عشق واقعی معمولاً بین این افراد شکل می‌گیرد.
۲. دلبستگی اجتنابی
مشخصه‌ها:
ترس از صمیمیت
سردی عاطفی
دوری از تعهد
→ عشق سطحی، شکننده و وابسته به شرایط.
۳. دلبستگی اضطرابی
ویژگی‌ها:
وابستگی شدید
ترس از رها شدن
رفتارهای احساسی و ناپایدار
→ رابطه پرتنش، همراه با حس ناامنی.
شناخت این سبک‌ها برای درمان مشکلات عاطفی ضروری است.
عشق از نگاه روانشناسی انسان‌گرا (راجرز و مزلو)
دیدگاه کارل راجرز
عشق یعنی:
پذیرش بی‌قید و شرط
درک بدون قضاوت
حضور کامل در رابطه
حمایت از رشد فرد مقابل
راجرز باور داشت افرادی که در رابطه پذیرفته می‌شوند، شکوفا می‌شوند.
آبراهام مزلو
مزلو تفاوت مهمی بین دو نوع عشق قائل بود:
✔ عشق کمبود (Deficiency Love):
ریشه در نیاز، تنهایی، ترس و وابستگی دارد.
✔ عشق رشد (Being Love):
بر پایه آزادی، احترام، همدلی و شکوفایی است.
به نظر من نیز در جلسات درمانی، اولین قدم این است که مشخص کنیم مراجع در کدام نوع عشق قرار دارد.
چرا انسان عاشق می‌شود؟ (توضیح علمی)
روانشناسان معتقدند عشق پاسخی است به چند نیاز اساسی:
نیاز به تعلق
مهم‌ترین نیاز روانی انسان.
نیاز به امنیت روانی
احساس اینکه «پذیرفته شده و ارزشمند» هستیم.
نیاز به رشد و معنا
عشق سالم ما را رشد می‌دهد.
نیاز به تجربه مثبت مشترک
مغز عاشق به خاطرات مثبت واکنش قدرتمند نشان می‌دهد.
هورمون‌ها و زیست‌شناسی
دوپامین، اکسی‌توسین، سروتونین و آدرنالین نقش حیاتی دارند.
نشانه‌های عشق سالم از نظر دکتر شهلا مولوی
✔ آرامش در کنار او
✔ ثبات رفتاری
✔ احترام و حرمت متقابل
✔ تمایل به حل مسئله
✔ استقلال سالم
✔ حمایت عاطفی
✔ صداقت و شفافیت
✔ رشد دوطرفه
✔ گفتگوهای عمیق
✔ تعهد عملی، نه فقط کلامی
نشانه‌های عشق ناسالم یا دروغین
❌ حس ترس یا اضطراب
❌ وابستگی بیمارگونه
❌ تلاش یک‌طرفه
❌ کنترل‌گری و حسادت
❌ نوسانات رفتاری شدید
❌ نبود صمیمیت واقعی
❌ پنهان‌کاری
❌ رفتارهای نمایشی
❌ نیازمحوری، نه عشق‌محوری
❌ نبود تعهد پایدار
این موارد نشان‌دهنده عشق نیست؛ بلکه زخم‌های روانی درمان‌نشده است.
تفاوت عشق واقعی و عشق سطحی از نگاه روانشناسی
| عشق واقعی (بالغ) | عشق سطحی (کودکانه) |
|---|---|
| ثبات | نوسان و بی‌ثباتی |
| صمیمیت عمیق | هیجان زودگذر |
| احترام | کنترل |
| تعهد | فرار از مسئولیت |
| رشد دوطرفه | توقف یا تخریب |
| آرامش | اضطراب |
| پذیرش | توقعات غیرمنطقی |
| واقع‌بینی | ایده‌آل‌سازی |
جمع‌بندی دکتر شهلا مولوی
عشق در روانشناسی یک واکنش ساده احساسی نیست؛ بلکه سازوکاری عمیق، پیچیده و مرتبط با گذشته، ذهن، شناخت، بدن و نیازهای روانی است.
عشق زمانی واقعی است که:
✔ رشد می‌آورد
✔ امنیت می‌دهد
✔ تعهد ایجاد می‌کند
✔ بهبود می‌دهد
✔ و در نهایت باعث بالندگی دو انسان می‌شود
هر رابطه‌ای که این عناصر را ندارد، عشق نیست؛ فقط وابستگی، نیاز یا ترس از تنهایی است.
سوالات متداول درباره عشق (دکتر شهلا مولوی)
آیا عشق یک نیاز روانی است؟
بله، عشق یکی از نیازهای بنیادین روان انسان است.
آیا عشق قابل تقویت است؟
کاملاً. با صمیمیت، گفتگو، احترام، درک متقابل و حضور عاطفی.
چرا برخی افراد همیشه وارد رابطه‌های ناسالم می‌شوند؟
به دلیل سبک دلبستگی ناایمن، طرحواره‌های ناسالم یا عزت‌نفس پایین.
عشق واقعی چه حسی دارد؟
آرامش، امنیت، اعتماد، حضور و رشد.
تعریف عشق در روانشناسی
✨ پیشنهاد دکتر شهلا مولوی:
اگر در رابطه خود احساس خستگی یا سردی می‌کنید، پیش از تصمیم به جدایی، مدتی برای خودشناسی و گفت‌وگوهای درمانی وقت بگذارید.
هیچ رابطه‌ای بی‌دلیل به سردی نمی‌رسد و هیچ عشقی بدون آگاهی دوام نمی‌آورد.
دکتر شهلا مولوی، متخصص روابط جنسی و سلامت ، با سال‌ها تجربه در حوزه آموزش و مشاوره جنسی، تلاش می‌کند تا با آموزش آگاهی‌بخش، فرهنگ رابطه سالم و رضایت‌بخش را در جامعه گسترش دهد.
💚دلیل حال خوب هم باشیم💚
دکترشهلا مولوی متخصص سلامت و فوق دکترا روان تنی ، استاد مشاور ،سکستراپ و هیپنوتراپ؛ درمانگر واژینیسموس، استرس ،اضطراب و افسردگی ؛افزایش اعتمادبنفس ،عزت نفس و بهبود شرایط کاری
همچنین مشاور نوجوانان جهت بلوغ و پیشگیری از روابط پرخطر و بیماری ها از بهترین روانشناسان کشور است که به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می کند
اگر می خواهید زندگی سالم و شادی داشته باشد همین الان جهت دریافت مشاوره خود اقدام کنید یا کافیه به شماره واتساپ 09396356960 جهت نوبتدهی مشاوره پیام دهید
بیش از 18 سال سابقه فعالیت در زمینه (مشاوره ، روانشناسی ، سکستراپ و… ) و انجام بیش از 3201 مشاوره موفق
دوره جذابیت و لوندی جنسی در زنان و مردان
چگونه جذاب شویم
دوره رفتارهای دلبرانه اتاق خواب
